برنامه ریزی استراتژیک فناوری اطلاعات و ارتباطات

برنامه ریزی استراتژیک سیتم ها و فناوری اطلاعاتی (IT/IS) عبارت است از فرایند تشخیص سیستم‌های کاربردی مبتنی بر کامپیوتر که سازمان را در اجرای طرح‌های کاری وتحقق اهدافش یاری می‌کند . برنامه‌ریزی استراتژیک مدت زیادی است که به عنوان یک ضرورت برای بهره‌برداری از منابع بالقوه سیستم‌ها و فناوری‌های اطلاعاتی شناخته شده است و بررسی یافته‌های پژوهشی در این خصوص نشان می‌دهد که موانع عمده‌ای بر سر راه چنین برنامه‌ریزی‌های استراتژیک وجود دارد. این مقاله سعی دارد ضرورت برنامه‌ریزی توسعه‌ای سیستم‌ها و فناوری های اطلاعاتی برای نوسازی ساختارهای اقتصادی و اجتماعی ایران را مورد تاکید قرار دهد.

رنامه ریزی راهبردی– استراتژیک- فرایندی است سازمانی برای تعریف راهبرد سازمان و تصمیم گیری برای چگونگی یافتن منابع مورد نیاز برای رسیدن به مقصود استراتژی، صورت می‌گیرد. این فرایند افراد و منابع را نیز شامل می‌شود.
برای آنکه سازمان بداند به کجا خواهد رفت باید بداند اکنون دقیقاً کجا قرار گرفته است. پس از آن باید آنچه می‌خواهد باشد را به درستی تعریف کرده و چگونگی رسیدن به آن جایگاه را مشخص کند. مستندات حاصل از این فرایند را برنامهٔ راهبردی سازمان می‌نامند.
برنامه ریزی راهبردی برای برنامه ریزی مؤثر به منظور تصویر کردن طرح و برنامه یک سازمان بکار می‌رود، اما هرگز نمی‌تواند مشخصا پیشبینی کند بازار در آینده دقیقاً چگونه خواهد بود و در آیندهٔ نزدیک چه اتفاقاتی رخ خواهد داد.
به هر رو، متفکران استراتژی در سازمان می‌باید استراتژی‌های سازمان را بر اساس زنده ماندن در شرایط سخت طراحی کنند.

درواقع برنامه ریزی راهبردی به نوعی تصویر رسمی آیندهٔ سازمان است. هر برنامهٔ راهبردی دست کم به یکی از پرسش‌های زیر پاسخ خواهد داد: ۱- ما دقیقاً چه کار می‌کنیم؟

۲- برای چه کسی کار می‌کنیم؟

۳-چگونه کار خود را به بهترین شکل ممکن انجام دهیم؟

در برنامه ریزی‌های تجاری ممکن است پرسش سوم به شکل زیر پرسیده شود:
چگونه می‌توان رقیب را از سر راه برداشت یا از رقابت اجتناب کرد؟
در این رویکرد بیشتر بدنبال شکست دادن رقیبان هستیم تا بهترین بودن!
در بسیاری از سازمان‌ها برنامه راهبردی دربارهٔ این است که سال آینده سازمان به کجا خواهد رسید که به طور معمول تر در خصوص سه تا پنج سال آینده (دراز مدت) نیز صادق است، اگرچه بعضی از سازمان‌ها چشم انداز خود را تا ۲۰ سال آینده گسترش داده‌اند.

انواع سیستمهای اطلاعاتی در سازمان – ایجاد جزایر اتوماسیون و عواقب آن برای سازمان ها – ضرورت برنامه ریزی IT و فقدان آن – شرح مدل ارل یا بلوغ سازمانی با توجه به نگرشهای برنامه ریزی – چهارچوب هم ترازی استراتژی کسب و کار و فناوری اطلاعات هندرسون و ون کاترامن – چارچوب همترازی استراتژی کسب و کار و فناوری اطلاعات لو فتمن – چهارچوب عمومی مدیریت اطلاعات مائز – رویکردهای برنامه ریزی IT/IS – واحد مدیریت منابع اطلاعات و نقشها و جنبه های مختلف آن – چارچوب کلی برنامه ریزی استراتژیک IT/IS – نحوه تحلیل عملیات جاری سازمان – گامهای فرایند برنامه ریزی استراتژیک – تعیین و تحلیل نیازهای آتی سازمان به فناوری اطلاعات و مدلهای آن –
میزان (درجه)وابستگی سازمان به فناوری اطلاعات و ترکیب مناسب سیستمهای اطلاعاتی برای هر یک از سازمانهای چهارگانه – دلایلی که سازمانها قادر به ایجاد سیستمهای اطلاعاتی گسترده نمیشوند – مراحل برنامه بلند مدت سیستمهای اطلاعاتی – مراحل برنامه میان مدت (MRISP) یا طرح جامع سیستم اطلاعاتی (ISMP) و محتویات طرح جامع – برنامه ریزی کوتاه مدت سیستمهای اطلاعاتی (SRISP) – برنامه ریزی سیستمهای کسب و کار(BSP)(مدل از بالا به پایین –از کل به جزء) – نقش مدل مراحل رشد نولان در برنامه ریزی استراتژیک – عوامل حیاتی موفقیت و نحوه بدست آوردن آنها – منظور از سناریوهای گوناگون در برنامه ریزی . چهار دسته سناریوی هاچینسون (Hutchinson) – شش استراتژی پارسونز برای هر یک از سازمانها با توجه به دسته یندی مک فارلان و مک کنی – تعریف مهندسی اطلاعات (Information Engineering) و سطوح اجرائی آن – تعریف مهندسی اطلاعات (Information Engineering) و سطوح اجرائی آن – مشخصه های یک معماری خوب – لایه های معماری سازمانی – دلایل شکست پروژه معماری اطلاعات در سازمانها – سئولات چارچوب معماری سازمانی – دیدگاه ای مختلف از سازمان در مدل زاکمن – طرح کلی مرجع تکنیکی (TRM) و نقش آن در برنامه ریزی استراتژیک – گامهای طراحی معماری سازمان به روش EAP – مراحل ایجاد طرح عملیاتی برای معماری سازمانی

 از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

تعریف

استاندارد PRINCE2 ^[۱] دو تعریف را برای پروژه ارائه داده است که اولی به اهداف پروژه و دیگری به ویژگی‌های پروژه توجه دارد. این استاندارد از جهت اهداف ،پروژه را یک محیط مدیریتی که به منظور تحویل یک یا چند محصول تجاری مطابق با یک موقعیت تجاری مشخص ایجاد شده است تعریف می‌کند و در جای دیگر و با توجه به ویژگی‌های پروژه آن را یک سازمان موقتی که باید یک نتیجه منحصربه‌فرد و از پیش تعیین شده را با یک زمان از قبل تعیین شده و منابع مشخص، ایجاد کند می‌داند. استاندارد PMBOK ^[۲] یک پروژه را تلاشی موقتی که به منظور تولید محصول، خدمت یا نتیجه‌ای منحصربه‌فرد انجام می‌گیرد، می‌داند. و براساس تعریف استاندارد ICB پروژه یک عملکرد محدود شده توسط زمان و هزینه برای دست‌یابی به تحویل شدنی‌های تعریف شده (محدوده تعریف شده برای برآوردن موضوعات پروژه) براساس استانداردهای کیفیت و الزامات است.^[۳] قابل توجه است که همه این استانداردها محدودیت زمان، هزینه(منابع) و موقتی بودن را درکنار تولید یک محصول مشخص و منحصربه‌فرد مورد توجه قرار داده‌اند.

ویژگی‌ها

یک پروژه دارای مراحل مختلفی است که هر مرحله دارای خصوصیت خاص خود و نیازمند تصمیم گیری های مناسب آن است. از متدوال ترین تقسیم بندی های پروژه میتوان به فازه های: درک، برنامه ریزی، اجرا و به پایان رساندن پروژه اشاره کرد. تقسیم بندی های دیگری نیز وجود دارد که به طور کلی همان مفهوم ذکر شده را بیان میکنند.

• پروژه‌ها در برگیرنده فعالیت‌هایی هستند که باید در زمانی معین و با هزینه و کیفیتی معین اجرا بشوند.
• پروژه‌ها اغلب یک بار انجام می‌شوند و به پایان می‌رسند. ولی گاهی نیز پروژه به دسته فعالیت‌هایی گفته می‌شود که بایستی در فاصله‌های تاریخی ویژه تکرار شوند، همچون بازسازی‌های بنیادی یک پالایشگاه هر دو سال یکبار
• در بسیاری موارد به نادرستی پروژه، مدیریت پروژه، سنجش پروژه و برنامه‌ریزی پروژه به یک مفهوم بکار می‌روند و شاید یکی از دلایل و شوندهای آن آموزش همهٔ موارد بالا در یک ترم و در یک درس سه واحدی باشد، که دانشجویان مهندسی صنایع و مدیریت، یکبار و در یک ترم بایستی با تمام این توانایی‌ها آشنا شوند.

عموماً در ایران و دیگر نقاط جهان، منظور از نوع پروژه، پروژه های ساختمانی و تاسیساتی است در صورتیکه با توجه به تعریف پروژه میتوان تقسیم بندی زیر را به عنوان نمونه در نظر گرفت:

• پروژه های تحقیقاتی
• پروژه های ساختمانی
• پروژه های مهندسی مجدد
• پروژه های تدارکات
• پروژه های پیاده سازی فرایندهای کسب و کار
• پروژه های اجتماعی

یا:

• محصول محور
• ابزار محور
• سیستم محور
• استراتژی محور
• مدیریت پروژه جامع

فازهای پروژه

فاز صفر: طرح توجیهی

فازیک: طراحی اولیه

فاز دو: طراحی تفصیلی

فاز سه: اجرای پیمان

فاز چهار: بهره برداری

مدیریت پروژه

(به انگلیسی: Project management)، فرایندی است، در جهت حفظ مسیر پروژه، برای دستیابی به تعادلی اقتصادی و موجه، بین سه عامل هزینه، زمان و کیفیت، در حین اجرای پروژه، که از ابزار و تکنیک های خاص خود، در انجام این مهم کمک می گیرد. در واقع کنترل اجرای دقیق و کامل برنامه تدوین شده برای پروژه است، به طوری که هنگام خروج از برنامه بتوان با تشخیص علل و طرح اقتصادی ترین فعالیتها، پروژه را به نزدیکترین حالت ممکن در مسیر اولیه و اصلی خود باز گرداند. کنترل پروژه در این راه از سه عامل زیر بهره می‌گیرد.

1. – تعیین وضعیت واقعی پروژه
2. – مقایسه وضعیت واقعی با برنامه
3. – در نظر گرفت اقدام اصلاحی

مثلث کنترل پروژه،فلش ها: هزینه، طرح، برنامه زمانی

نرم‌افزارهای رایج کنترل پروژه شامل سری نرم‌افزار های پریماورا وهمچنین نسخه های MSP می باشد.

مهندسی مدیریت پروژه

مهندسی مدیریت پروژه تلفیق علم،هنر و فن است و به منظور آموزش برای انجام فعالیتهای آماده سازی،نظارت و اجرای پروژه به ویژه پروژه های عمرانی طرح ریزی شده است.ویژگی اصلی تخصصی مهندسی مدیریت پروژه،ماهیت بین رشته ای آن است.این رشته تلفیقی از رشته های عمران،صنایع و مدیریت میباشد.
برای مدیریت پروژه روشهای و طرح های بسیاری وجود دارد که بسته به نوع پروژه و شرایط ویژه آن اتخاذ می شود نحوه مدیریت پروژه تاثیر مستقیمی بر رسیدن به اهداف آن دارد .

هر چند که رویکرد مدیریت پروژه یک رویکرد کاملا اقتضایی است اما با فرموله کردن موضوع می توان از درست بودن تصمیم های گرفته شده اطمینان حاصل کرد .

انجمن مدیرت پروژه APM در سال ۱۹۹۲ اولین سری استاندارد دانش مدیریت پروژه (Project Management Body Of Knowledge) که به اختصار PMBOK خوانده می شود ار ارائه نمود که تاکنون ۴ بار این استاندارد بازنگری شده است .

این استاندارد حاوی الزاماتی برای مدیرت پروژه می باشد که تضمین کننده رسیدن به اهداف پروژه ها می باشد .

بر اساس PMBOK هر پروژه به ۵ مرحله آغاز ، برنامه ریزی ، اجرا، کنترل و خاتمه تقسیم شده و این استاندارد برای اجرای موفق این ۵ مرحله راهنمایی های کاربردی ارائه می کند.

سازمان جهانی استاندارد سازی ( IOS ) با توجه به نتایج موفق به دست آمده از اجرای استاندارد PMBOK اقدام به تدوین استاندارد جهانی ISO 10006 نمود و این استاندارد بین المللی می رود در جهان جانشین موفقی برای سایر روشهای مدیریت پروژه گردد . اجرای این استاندارد ها بویژه به شرکتهایی که پروژه های بزرگ صنعتی و عمرانی را اجرا می کنند و یا در مناقصه های بین المللی شرکت می نمایند توصیه می شود.

برنامه ریزی و کنترل پروژه

1. تهیه ساختار شکست کار پروژه WBS
2. برنامه ریزی و کنترل پروژه به روش مسیر بحرانی CPM
3. برنامه ریزی و کنترل پروژه به روش PERT
4. بودجه بندی پروژه ها و زمانبندی منابع مورد استفاده
5. تهیه گزارش از روند و پیشرفت پروژه ها
6. تهیه گزارش کارگاهی و مدیریتی
7. مشارکت در تحلیل پروژه و تهیه طرح های بهبود
8. خدمات هزینه یابی پروژه تهیه صورت وضعیت